بسم الله الرحمن الرحیم

السلام علیک یا اباصالح المهدی ادرکنی

کتابچه‌ی نیمه شعبان 1403 (دفتر سوم)

فهرست

2. زلال بندگی (اعمال شب نیمه شعبان)

3. امام زمان عجل الله فرجه الشریف کیست؟ (3)

6. وظایف منتظران (3)

8. چگونگی یاری امام زمان علیه السلام  ..... 

10. سوالات آشنایی (3) 

10. سوال: شرایط ظهور حضرت امام زمان علیه السلام چیست ؟

11. معرفی کتاب..

12. معارف مهدویت علیه السلام  (1) 

12. نواب اربعه

13. ادعیه مهدوی علیه السلام (2) 

14. راه رسیدن به امام زمان علیه السلام (1) 

16. مسابقه مهدوی علیه السلام..... 

زلال بندگی (اعمال شب نیمه شعبان)

شب نیمه شعبان یکی از برترین شب­های سال است. امام محمد باقر علیه السلام درباره فضیلت این شب می­فرمایند: «این شب برترین شب بعد از شب قدر است» [اقبال الاعمال،ج۳،ص۲۱۵]. برای همین منظور، اعمال عبادی بسیاری در روایات و سیره معصومین علیهم السلام سفارش شده است که به مهم­ترین آن­ها اشاره می­شود:

• احیا گرفتن به نماز و استغفار
• زیارت امام حسین علیه السلام و کمترین حد زیارت آن حضرت این است که بگوید: «السَّلامُ عَلَيْكَ يَا أَبا عَبْدِاللّه، السَّلامُ عَلَيْكَ وَرَحْمَةُ اللّه وَبَرَكاتُهُ»
• خواندن دعایی که به منزله زیارت امام زمان عجل الله فرجه الشریف است: (اللّهُمَّ بِحَقِّ لَيْلَتِنا هذِهِ وَمَوْلُودِها ...)
• خواندن دعای حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم در نیمه شعبان: (اللّهُمَّ اقسِم لَنا مِن خَشيَتِكَ...)
• هر یک از ذکرهای «سبحان الله» ، «الحمدلله» ، «الله اکبر» و «لا اله الا الله» را صد مرتبه بگوید.
• خواندن دعای کمیل
• خواندن نماز جناب جعفر طیار ;
• خواندن صلوات هر روز ماه شعبان که در وقت زوال وارد شده.
• خواندن دعای مخصوص نیمه شعبان (اِلهى تَعَرَّضَ لَکَ فى هذَا اللَّیْلِ...)
• خواندن نمازهای مخصوص این شب

البته برای این شب اذکار و دعاها و نمازهای دیگری هم ذکر شده است که می‌توانید به مفاتیح الجنان مراجعه نمایید.

امام زمان عجل الله فرجه الشریف کیست؟ (3)

امام زمان، حضرت حجت بن الحسن المهدی عجل الله فرجه الشریف دوازدهمین پیشوای شیعیان و آخرین حجت الهی بر روی زمین است. آن حضرت در سحرگاه نیمه شعبان سال 255ق در شهر سامرا دیده به جهان گشودند. پدر ایشان امام حسن عسکری علیه السلام یازدهمین امام شیعیان هستند و ایشان یگانه فرزند امام عسکری علیه السلام می‌باشند. مادر گرامی آن حضرت شاهزاده‌ای رومی به نام «نرجس خاتون» علیها السلام است كه از طرف پدر، نوه قیصر روم شرقی و از طرف مادر از نوادگان شمعون الصفا، وصی حضرت عیسی علیه السلام بوده است.

نام اصلی امام زمان علیه السلام «محمد» و کنیه مبارک‌شان «ابوالقاسم» است. پیامبراکرم نیز به این موضوع اشاره کرده و این بشارت را داده بودند و دوازده معصوم را به عنوان اوصیای خاتم­الانبیاء معرفی فرمودند و آخرین وصی را هم‌نام و هم‌کنیه خویش دانستند.

در منابع شیعه بیش از 70 لقب برای ایشان ذکر شده که القاب معروف ایشان صاحب الزمان، حجت، قائم، بقیة­الله، منتظَر، خاتم الاوصیاء، صاحب الامر و خلف صالح و مشهورترین لقب آن حضرت «مهدی» عجل الله فرجه الشریف است.

در بیان پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه ­اطهار علیهم السلام، بشارت داده شده بود که مهدی موعود عجل الله فرجه الشریف فرزند امام عسکری علیه السلام است. لذا عباسیان امام یازدهم را به سامرا احضار کرده و زندگی ایشان را به شدت تحت كنترل قرار داده بودند؛ از این رو تولد امام زمان عجل الله فرجه الشریف مخفیانه و معجزه‌آسا صورت گرفت و بنا بر روایات، از جهت تولد به حضرت ابراهیم علیه السلام و حضرت موسی علیه السلام شباهت داشتند. در تمام دوران بارداری هیچ نشانه‌‌ای در مادر ایشان آشکار نبود؛ همان­گونه که مادر حضرت ابراهیم و حضرت موسی نیز چنین بودند. ولادت‌شان نیز مخفیانه صورت گرفت و همان­گونه که این دو پیامبر الهی تحت شدیدترین تدابیر امنیتی فرعونیان و نمرودیان، به اراده الهی به سلامت در کنار کاخ فرعون و نمرود متولّد شدند، حضرت مهدیf نیز در حالی که مأموران خلیفه عباسی تمام وقایع خانه پدر بزرگوارشان را زیر نظر داشتند، در کمال امنیت و بدون آن که دشمنان متوجه بشوند، متولّد شدند.

پس از ولادت نیز حضرت حجت عجل الله فرجه الشریف زندگی پنهانی داشتند و از دیده‌ها مخفی بودند و امام عسکری علیه السلام فرزند گرامی‌شان را تنها در برخی از موقعیت‌های مناسب، آن هم فقط به عده‌ای از خواص شیعیان خود نشان می‌دادند و ایشان را به عنوان جانشین و امام بعد از خود معرفی می‌کردند. یکی از کسانی که آن حضرت را در نوزادی زیارت کرده است، فردی از اهالی فارس به نام «ضَوءِ بن علي عِجلِي» است که به عشق خدمت به امام عسکری علیه السلام به سامرا می‌آید و مدتی را در ملازمت آن حضرت بوده است. او در ضمن حکایتی می‌گوید: «امام عسکری علیه السلام نوزادی را به من نشان دادند که زیبا و سپیدروی بود و رشته مویى سبز رنگ – نه سیاه - از بالای سینه تا ناف مبارکش روئیده بود و به من فرمودند: «این نوزاد امام من بعد از شماست» (کافی، ج 1، ص 329)

فرد دیگری که آن حضرت را در حال کودکی‌شان زیارت کرده است، «یعقوب بن منقوش» است. او می‌گوید: «به محضر امام حسن عسکری علیه السلام وارد شدم. در حیاط بر سکویی نشسته بودند و سمت راست‌شان اتاقی قرار داشت که پرده‌ای آن را پوشانده بود. عرض کردم: «ای آقای من! صاحب امر امامت، بعد از شما چه کسی خواهد بود؟» فرمودند: «پرده را کنار بزن» پرده را کنار زدم؛ کودکی بیرون آمد به قامت پنج وجب که به نظر می‌آمد هشت الی ده‌ ساله بود؛ با پیشانی‌ای نورانی، چهره‌ای سپید، چشمانی درخشان، کف دستانی ستبر و زانوانی نیرومند، در گونۀ راستش خالی و در جلوی سرش گیسوانی بود. جلو آمد و بر زانوی پدر گرامی‌اش نشست؛ امام عسکری علیه السلام رو به من کردند و فرمودند: «این است صاحب امر شما»

آن گاه حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف برخاستند که بروند. امام عسکری علیه السلام فرمودند: «فرزندم، تا زمانی معین شده به داخل برو» آن حضرت وارد اتاق گردیدند و من مشغول نظاره ایشان بودم. سپس امام عسکری علیه السلام فرمودند: «ای یعقوب، بنگر چه کسی در داخل اتاق است؟» من داخل شدم ولی کسی را ندیدم.» (کمال الدین، ج 2، ص 437)

وظایف منتظران (3)

همان طور که در شمارۀ قبلی دفترچه اشاره شد،^[1] شیعیان در هر دورانی نسبت به حجت خدا در آن دوران وظایف و تکالیفی دارند که هر کس این تکالیف را رعایت کند، به مسیر حق راه یافته و تمام امور دنیا و آخرتش به بهترین وجه سامان می‌یابد و این وظایف در دوران غیبت امام از گردن شیعیان ساقط نشده و بلکه مضاعف و دوچندان می‌گردد؛ چون خود را مدیون الطاف امام می­دانند، چرا که امام در دوران غیبت، از رسیدگی به امور شیعیان کوتاهی ندارند، امام مهدیg می­فرمایند:«إنّا غَيْرُ مُهْمِلينَ لِمُراعاتِكُمْ، وَ لاناسينَ لِذِكْرِكُمْ؛ ما در رعايت حال شما كوتاهى نمى­كنيم و شما را فراموش نمى­كنيم».^[2] در شماره قبل به سه مورد از این وظایف اشاره کردیم و در این شماره به دو مورد دیگر اشاره خواهیم کرد:

4. همواره به یاد حضرت بودن

اگر کسی به حقیقت منتظر محبوب خود باشد، پیوسته در اندیشۀ او خواهد بود. منتظر واقعی، تلاش می‌کند در همه حال، به یاد آن بزرگوار باشد و با یاد آن عزیز، دل و جانِ خود را زنده نگه دارد و اعمال خود را از انحراف و کجی‌ها حفظ کند. یاد آن حضرت با خواندن دعاهای مرتبط با آن بزرگوار، مطالعه دربارۀ آن حجت الهی، توسّل به آن حبل متین خداوند، صدقه دادن برای سلامتی آن عزیز جان، انجام دادن خیرات به نیابت از آن ذخیره الهی، دعا کردن برای تعجیل فرج آن بقیۀ خدا در زمین، ندبه کردن در فراق آن وجه خدا و تجدید پیمان در یاری حضرتش ارواحنا فداه و ... تحقق می‌یابد. یاد امام زمان عجل الله فرجه الشریف دو سویه است یعنی اینکه محب و منتظر تا از ایشان یاد می­کند، حضرت نیز از او یاد می­نمایند:«فَاذْكُرُونِي اَذكُرْكُمْ؛ پس مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم»^[3]. یاد حضرت زمینه­ای برای سنخیت ایجاد کردن بین محب و محبوب است و منتظر سعی می­کند تا در حرکت رو به کمال خود، بین خود و امام خویش سنخیت ایجاد کند و اعمال، رفتار، اخلاق و ... خود را به او شبیه سازد.

5. تلاش برای خودسازی

در شمارۀ قبل اشاره کردیم که بالاترین و بهترین نوع بندگی و مهم‌ترین وظیفه شیعیان در این دوران انتظار فرج و تلاش برای فراهم شدن هر چه بیشتر زمینه‌های این امر مبارک است. اولین قدم در انتظار حقیقی و روشن‌ترین مصداق تلاش برای فراهم­کردن پاکی و طهارت است که با ظهور جلوه‌­های «خودسازی» فراهم می­گردد. چرا که مانع اصلی تأخیر این امر مبارک عدم طهارت و آمادگی‌های لازم در جامعه انسانی است و اینها هم ناشی از ظلمت‌ها و هواپرستی‌ها و اخلاق و اعمال ناپسند است. اساساً یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های انتظار صحیح و حقیقی آن است که انسان را به خودسازی وادار می‌کند. زیرا چطور ممکن است انساان آلوده و ناپاک باشد، اما در عین حال حقیقتاً هم منتظر و آرزومند انقلابی باشد که هدفش ریشه‌کن کردن آلودگی‌ها و ناپاکی‌هاست؟! من اگر فاسد و آلوده هستم چگونه می‌توانم آرزومند بر پا شدن نظامی باشم که فاسدها و آلوده‌ها را طرد می‌کند و کنار می‌گذارد؟!

امام صادق علیه السلام در روایتی مى‌فرمایند: «هر كس مشتاق است كه از ياران قائم ما باشد، بايد منتظر ظهور او باشد و پرهيزكارى پيشه سازد و داراى اخلاق نيكو باشد و بدين گونه انتظار آن روز را كشد. چنین کسی اگر پیش از ظهور بمیرد، اجر او مانند کسی است که زمان ظهور آن حضرت را درک کرده است. پس (در تقوا و اخلاق نیکو) بکوشید و منتظر باشید (و این حالت) گوارا باد بر شما اى گروه رحمت شده.»^[4]

چگونگی یاری امام زمان عجل الله فرجه الشریف

هدف از بعثت انبیای الهی، رشد عقلانی مردم و شکوفایی صفات نیکوی انسانی برای بندگی خدای تعالی و رسیدن به کمال است. قرآن کریم پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم را به عنوان آخرین پیامبر و دین او یعنی اسلام را به عنوان آخرین دین الهی که کامل­ترین و کامل­کننده سایر ادیان الهی است به جامعه معرفی می­فرماید. ایمان به رسولان الهی و کتاب­های آسمانی از پایه‌­های اصلی اسلام و ایمان فرد مسلمان است.

وجود نازنین خاتم الانبیا صلی الله علیه و آله و سلم از همان ابتدای رسالت با معرفی حضرت علی علیه السلام به عنوان وصی و جانشین بعد از خود، این انتخاب را از جانب خدا دانسته و در طول مدت حیات بابرکت خویش در مکان­ها، زمان­ها و موارد مختلفی به این نکته اشاره کرده­اند که جانشینان بعد از من دوازده نفر هستند و نام یک یک آنان را بیان فرمودند. این اسامی با نام امام علی علیه السلام شروع شده و به حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف ختم می­گردد. 

شناختن نام این اولیای الهی به تنهایی کافی نیست و هر فرد مومن وظیفه دارد با فرمایشات، سبک زندگی و سیره اولیای دین خود آشنا شود و فطرت حقیقت طلب و کمال­جوی خویش را در این مسیر قرار دهد. در کلام معصومین علیهم السلام بر این بسیار تاکید شده تا آنجا که نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرموده‌­اند: «اگر کسی بمیرد و امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است.»^[5] شناخت راه، منش، مرام، سبک، سیره، کمالات نفسانی و اخلاقی و ... امام، قلب­ها را به سوی ولیّ خدا متمایل نموده و آنها را مستعدّ پذیرش حق و دعوت به راه مستقیم الهی می­نماید.

همچنین در سیره عملی و روایات نبوی و اهل بیت عصمت علیهم السلام، وجود مبارک حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف به ­عنوان امام زنده‌­ای یاد شده است که از نظرها غائب هستند. رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می­فرمایند:« «مهدی از فرزندان من است، اسمش، اسم من است و کنیه­اش کنیه من، شبیه­ترین مردم به من است خَلقا و خُلقا، برای او غیبتی است و یک حیرتی که مردم امت من به گمراهی می­افتند، سپس مانند خورشید فروزان می­آید، و زمین را پر از عدل و داد می­کند، همچنان­که از ظلم و جور پر شده بود.»^[6]

امام عصر عجل الله فرجه الشریف، حجت و خلیفه الهی بر روی زمین هستند و به واسطه وجود ایشان است که خدای تعالی زمین و اهل آن را حفظ می­کند. در آیات و روایات بر این امر تاکید فراوانی شده است. قرآن کریم در آیه 33 سوره انفال خطاب به پیامبر اکرم می­فرماید:«وَمَا کَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ؛ اي پيامبر! ما مردم را عذاب نمي­کنيم تا زماني که تو در بين آنها هستي.» وجود مبارک رسول الله در میان مردم باعث شده بود که عذاب از مردم دور شود. همچنین اگر حجت خدا بر روی زمین وجود نداشته باشد زمین زیر و رو شده و به تعبیر روایت اهل خود را فرو خواهد بُرد.^[7]

بنابراین مومن وجود خودش را در مدیون امام می­بیند و می­داند که حیات او به برکت وجود مبارک امام است پس سعی می­­کند خودش را شبیه به ولی نعمت خود نماید. اصلاح نفس و بعد از آن یاری حجت خدا را سرلوحه برنامه­‌های خود قرار می­دهد و از زمانی که نیت کند و شروع به کار نماید و در تمام طول مسیرِ کمال خود با وجود تمام مشکلات و سختی­ها، حضرت را ناظر و حاضر بر اعمالش می­بیند و یاری­های امام بر خودش را می­یابد، در همین رابطه امام مهدیj می­فرماید:« ما در رعايت حال شما كوتاهى نمى­كنيم و شما را فراموش نمى­كنيم»^[8]. پس وظیفه هر شخصیست که امام و ولی نعمت خود را که با شفقت و مهربانی با او رفتار می­کند در حد توان یاری نماید.

سوالات آشنایی (3)

سوال: شرایط ظهور حضرت امام زمان عجل الله فرجه الشریف چیست ؟

پاسخ :

آنچه از روایات برداشت می شود، دو شرط کلی و اساسی است:

 1- آمادگی فکری و قلبی مردم دنیا، به­طوری که همه­ی آنها احساس کنند فقط حکومت حضرت ولی عصر عجل الله فرجه الشریف است که آنها را به سعادت و آرامش و خوشبختی می­رساند و فقط آن حضرت و حکومت او را بخواهند و با آغوش باز و از روی کمال میل از او استقبال نمایند. و خود را برای این معنا آماده نموده و دست­ طلب جدی بگشایند.

2- احساس ظلم و ستم و به تنگ آمدن از ناراحتی به ­طوری که از این ظلم و ستم خسته شوند و دیگر حاضر نباشند زیر بار این ظلم­ها زندگی را ادامه دهند. در نتیجه به استقبال حکومت امام عصر عجل الله فرجه الشریف بروند، و این را به­صورت یک خواهش و مسئلت عمومی از درگاه خدای سرمدی در آورند.

ولی اگر مردم ظلم را احساس کنند ولی رشد فکری برای از بین بردن ظلم نداشته باشند، مانند زمان خلفای بنی عباس که با تلقین فلسفه یونان مردم را به جبر معتقد کرده بودند، ظلم را می­دیدند ولی به­ خاطر نداشتن رشد فکری و یونان­زدگی می­گفتند:"خدا برای قدرتمندان قدرت را مقدّر نموده و سرگذشت ما هم ضعف و بیچارگی بوده است."

یا اینکه رشد فکری داشته باشند ولی ظلم را احساس نکنند و ارزش حکومت جهانی را درک ننمایند. در این صورت حضرت ولی عصر عجل الله فرجه الشریف هم ظاهر نمی­شود، چون از آن حضرت استقبال نخواهد شد؛ به این دلیل که اگر ظاهر شوند یا باید همه را بکشند که آن حضرت برای قتل و عام نیامده است و یا باید به همان وضع با مردم بسازد، که این هم خلاف مقصود از ظهور آن بزرگوار می باشد.

لذا بر ماست که برای تشریف فرمایی حضرت ولی عصر g خود را آماده نموده و برای ظهورشان بسیار دعا کنیم.

معرفی کتاب

معارف مهدویت عجل الله فرجه الشریف (1)

نواب اربعه

پس از ولادت باسعادت آخرین وصی رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، حضرت امام مهدی عجل الله فرجه الشریف، دلایل مختلفی از جمله ترس از جان ولی خدا، آماده نبودن و عدم پذیرش جامعه و ... سبب گشت آخرین حجت الهی از دیده­ها پنهان شوند. غیبت حضرتشان به دو دوره غیبت صغری وکبری تقسیم می­شود. در طول مدت غیبت صغری که حدود 70 سال به طول انجامید، امام عصر عجل الله فرجه الشریف از طریق چهار نائب خود که به «نوّاب اربعه» معروف هستند با مردم و شیعیان در ارتباط بودند.

عثمان بن ‏سعید عمروی 6 سال، محمد بن عثمان بن سعید 40 سال، حسین بن‏ روح نوبختی 21 سال و على بن ‏محمد سمرى 3 سال نیابت امام را بر عهده داشتند.

نائبان خاص امام، فعالیت­ها و اقداماتی را با نظر و اجازه حضرتشان انجام می­دادند که در نشر معارف شیعی و مهدوی و همچنین حفظ جان شیعیان بسیار تاثیرگذار بود.

مخفی نگه داشتن فعالیت­ها به دلیل جوّ خفقان و ناامنی جانی در حکومت عباسیان، مبارزه با کسانی که درباره ائمه علیهم السلام غلو می­کردند، از بین بردن تردیدها درباره حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف، سازماندهی وکلا، پنهان نگاه داشتن مکان و مشخصات امام، پاسخگویی به پرسش‌های فقهی و اعتقادی از مهمترین فعالیت‌های نواب اربعه امام بوده است.

ساماندهی شبکه وکالتی که به­دست نائبان خاص امام رسیده بود، در رسیدگی به امور شیعیان بسیار تاثیرگذار بود. آنها نامه­­‌ها و سوالات مردم را به دست نواب خاص می­رساندند و پس از دریافت جواب به شهر و دیار خود بازگشته و مردم را از نظرات امام زمانشان آگاه می­کردند.

فعالیت مهم دیگر نائبان خاص، دریافت وجوهاتی بود که از اقصی نقاط بلاد اسلامی به دستشان می­رسید و با اجازه و نظر امام از آن به نفع شیعیان و جامعه اسلام استفاده می نمودند.

امام زمان عجل الله فرجه الشریف در نامه­ای که به علی بن محمد سمری نوشتند، او را آخرین نائب خود خوانده و از او خواستند که بعد از خود کسی را به عنوان نیابت خاص معرفی نکند زیرا که به اذن الهی، دوران غیبت کبری و طولانی مدت حضرتشان آغاز شده است.

ادعیه مهدوی عجل الله فرجه الشریف (2)

یکی از وظایف شیعیان و بلکه دوستداران عدالت و آزادگی، دعا برای فرج منجی بشریت است. او که با آمدنش جهان را سراسر عدل و احسان خواهد نمود. در کتاب­های دعا و از زبان مبارک معصومین علیهم السلام دعاهای مختلفی در این زمینه وارد شده که یکی از مشهورترین آنها «دعای فرج» است. دعایی که حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف آن را به مردی زندانی آموختند و او پس از خواندن این دعا از حبس رهایی یافت و برای هر گشایشی خوب است و می­شود در همه زمان­ها از آن بهره­ برد و استفاده کرد. متن دعا چنین است:

اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ وَ انْكَشَفَ الْغِطَاءُ وَ انْقَطَعَ الرَّجَاءُ وَ ضَاقَتِ الْأَرْضُ وَ مُنِعَتِ السَّمَاءُ وَ أَنْتَ الْمُسْتَعَانُ وَ إِلَيْكَ الْمُشْتَكَى وَ عَلَيْكَ الْمُعَوَّلُ فِي الشِّدَّةِ وَ الرَّخَاءِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أُولِي الْأَمْرِ الَّذِينَ فَرَضْتَ عَلَيْنَا طَاعَتَهُمْ وَ عَرَّفْتَنَا بِذَلِكَ مَنْزِلَتَهُمْ فَفَرِّجْ عَنَّا بِـحَـقِّهِمْ فَرَجاً عَاجِلًا قَرِيباً كَلَمْـحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ يَا مُحَمَّدُ يَا عَلِيُّ يَا عَلِيُّ يَا مُحَمَّدُ اكْفِيَانِي فَإِنَّكُمَا  كَافِيَايَ وَ انْصُرَانِي فَإِنَّكُمَا نَاصِرَايَ يَا مَوْلَانَا يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ الْأَمَانَ الْأَمَانَ الْأَمَانَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ أَدْرِكْنِي أَدْرِكْنِي أَدْرِكْنِي السَّاعَةَ السَّاعَةَ السَّاعَةَ الْعَجَلَ الْعَجلَ الْعَجَلَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ بِـمُحَـمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ. 

 [مصباح کفعمی، ص176]      

راه رسیدن به امام زمان عجل الله فرجه الشریف (1)

راه رسیدن به امام زمان عجل الله فرجه الشریف چیزی جز «تقوای الهی» نیست. چرا که آن حضرت در بالاترین مراتب طهارت و کمال قرار دارند و طاهرترین مخلوق خداوند هستند و برای رسیدن به طاهر، راهی جز طاهر شدن وجود ندارد. برای طاهر شدن هم راهی جز تقوا وجود ندارد. 

واژۀ «تقوا» به لحاظ لغوی به معنای «خود نگه‌داری و اجتناب» است و منظور از آن «نگه داشتن خود از هر چیزی که موجب آلودگی و پلیدی شده و ظلمت روح را به­ دنبال دارد و اجتناب از آنچه که موجب نافرمانی الهی شده و خشم و عذاب او را به­دنبال خواهد داشت» است. به وسیلۀ تقوا انسان به تدریج طهارت و نورانیت کسب می‌کند و با استمرار بر تقوا این طهارت و نورانیت را حفظ و مراقبت کرده و آن را تقویت می‌کند. بنابراین هر چه تقوای بنده‌ای بیشتر بشود، به همان میزان به خدا و اولیاء الهی مقرب‌تر می‌گردد.

مصادیق تقوا در آیات الهی و روایات معصومین علیهم السلام بسیار زیاد است که به برخی از آنان اشاره می­شود:

• لقمه حلال

از مهمترین رعایت­هایی که در مراحل ابتدائی خودسازی و حرکت در کسب نورانیت و طهارت معنوی و نزدیک شدن به امام زمان عجل الله فرجه الشریف بسیار تأثیرگذار است، تقوای در طعام و مراقبت در خورد و خوراک است. انسان موحّد برای رسیدن به امام زمان عجل الله فرجه الشریف به حلال و پاکیزه بودن لقمه‌اش بسیار دقت دارد. تا زمانی که خوراک انسان حلال و پاکیزه نباشد، اصلاً کسب طهارت و نورانیت و نزدیک شدن به امام زمان عجل الله فرجه الشریف معنا ندارد و پاکیزه نبودن لقمه باعث می‌شود که بقیه اعمال نیکو هم بی‌فایده و بی‌ثمر باشند.

 بنابراین محبی که عشق به امام زمان عجل الله فرجه الشریف را در دل دارد و دوست دارد به آن حضرت نزدیک شود، در طهارت رزق و پاکیزگی لقمۀ خود تلاش می­نماید و این از رعایت­های مهم‌ او به­شمار می­رود. اگر شغلش تجارت است، در تجارت و کسبش احکام الهی را رعایت کند و تنها در چهارچوبی که دین اجازه داده است، تجارت نماید. اگر کارمند و حقوق بگیر است، تلاش کند تا مسئولیت‌هایی که بر عهده او است را به بهترین وجه انجام دهد و در انجام وظایفش کوتاهی نداشته باشد. همچنین باید حقوق و واجبات مالی‌ای که بر گردنش است را ادا کند تا اموالش طاهر باشد.

در آیات و روایات بر این معنا بسیار تاکید شده که به چند مورد اشاره می­شود:

• در روایت نبوی صلی الله علیه و آله و سلم آمده است که «انسانی که یک لقمه حرام بخورد، تا چهل روز نمازش قبول نمی‌شود و دعایش مستجاب نمی‌شود.»^[9]
• همچنین فرمودند:«عبادت کسی که حرام‌خواری می‌کند مانند ساختمانی است که بر روی شنزاری روان بنا شده باشد.»^[10]
• در روایت دیگری چنین آمده است:«لقمة حرام، ایمان را از انسان سلب می‌كند.»
• حضرت امیرالمؤمنین علیg بارها می‌فرمود: «كسى كه مال مؤمنى را به حرام بخورد، او از دوستان ما نيست.»^[11]
• و امام حسین g در روز عاشورا خطاب به کوفیانی که به ایشان نامه نوشته بودند و در سپاه دشمن حضور داشتند، فرمودند: «علت این که سخنان و نصایح من در قلب‌های شما اثر نمی‌کند این است که شکم‌هایتان از حرام پُر شده است.»^[12]

مسابقه مهدوی عجل الله فرجه الشریف

1- کدام یک از موارد زیر جزو اعمال شب نیمه شعبان است؟

الف) احیاءگرفتن به نماز و استغفار – دعای کمیل 

ب) زیارت امام حسینj - نماز جعفر طیّار; 

ج) دعای حضرت رسول صلی الله علیه و اله و سلم - دعای مخصوص نیمه شعبان        د) همه موارد

2- کدام یک از القاب امام زمان عجل الله فرجه الشریف است؟

الف) حجت، قائم، بقیة­الله              ب)منتظَر، خاتم الاوصیاء، صاحب الامر

ج) خلف صالح، مهدی عجل الله فرجه الشریف             د) همه موارد

3- امام مهدی عجل الله فرجه الشریف درباره رسیدگی به امور شیعیانشان چه می­فرمایند؟

الف) إنّا غَيْرُ مُهْمِلينَ لِمُراعاتِكُمْ، وَ لاناسينَ لِذِكْرِكُمْ.

ب) ما در رعايت حال شما كوتاهى نمى­كنيم و شما را فراموش نمى­كنيم.

ج) هر کس مشتاق است که از یاران ما باشد، باید منتظر ظهور باشد.

د) موارد الف و ب صحیح است.

4- دو مورد از وظایف شیعیان که در دفترچه آمده کدام است؟

الف) همواره به یاد حضرت بودن – تلاش برای خودسازی

ب) صدقه دادن      ج) دعا کردن-صلوات فرستادن      د) نماز خواندن

5- هدف از بعثت انبیای الهی چیست؟

الف) ایمان به کتاب­های آسمانی و تعیین جانشین

ب) به مردم یاد بدهند که چگونه نماز بخوانند و روزه بگیرند

ج) رشد عقلانی مردم و شکوفایی صفات نیکوی انسانی برای بندگی خدای تعالی و رسیدن به کمال                                            د) دیندار کردن مردم جامعه

6- این کلام از کیست؟ «اگر کسی بمیرد و امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است».

الف) امام علی علیه السلام  ب) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم  ج) امام صادق علیه السلام  د) امام خمینی رحمت الله علیه

7- دو شرط از شرایط ظهور امام زمان عجل الله فرجه الشریف را نام ببرید؟

الف) آمادگی فکری و قلبی مردم دنیا  ب) احساس ظلم و ستم و به تنگ آمدن از ناراحتی

ج) زلزله­های شدید به­صورتی که همه بترسند          د) موارد الف و ب صحیح است

8- غیبت صغری چند سال طول کشید و امام زمان عجل الله فرجه الشریف چگونه با شیعیان در ارتباط بودند؟

الف) 37 سال و به وسیله کاتبان وحی   ب) حدود70 سال و به وسیله نواب اربعه  

ج) 150 سال و به وسیله مراجع تقلید          د) 650 سال و به وسیله علمای دینی

9-  کدام یک جزو مهمترین فعالیت­های نواب اربعه نیست؟

الف) مخفی نگه داشتن فعالیت­ها، مبارزه با کسانی که درباره ائمهb غُلُوّ می­کردند

ب) از بین بردن تردیدها درباره حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف، سازماندهی وکلا

ج) تشکیل کاروان برای زیارت و دیدار امام زمان عجل الله فرجه الشریف

د)پنهان نگاه داشتن مکان و مشخصات امام، پاسخگویی به پرسش‌های فقهی و اعتقادی

10- راه رسیدن به امام زمان عجل الله فرجه الشریف چیست ؟

الف) تقوای الهی   ب) آگاهی سیاسی    ج) فعالیت اجتماعی     ب) فقط نماز­خواندن

11- یکی از مصادیق تقوای الهی -که در دفترچه آمده- کدام است؟

الف) نماز شب   ب) کمک به نیازمندان    ج) لقمه حلال   د) گوش­دادن به سخنرانی

12- حدیث را کامل کنید: «عبادت کسی که ................ می‌کند مانند ساختمانی است که بر روی...................... بنا شده باشد.»

الف) حرام­خواری-آسفالت   ب) گناه- دریاچه   ج) فحاشی­- شنزار

د) حرام‌خواری - شنزاری روان

13- امام حسین علیه السلام علت اثرنداشتن سخنانشان در قلب کوفیان را چه چیزی بیان می­کنند؟

الف) شکم­هایتان از حرام پر شده  ب) سر و صدای زیاد لشکریان   ج) حواس­پرتی   د) روزه نگرفتن

14- زمین در چه صورتی اهل خود را فرو می­برد؟

الف) زلزله بیاید   ب) رعد و برق وحشتناک   ج) حجت خدا بر روی زمین وجود نداشته باشد   د) گناهان مردم

^[1]- جهت مطالعه شماره‌های قبلی دفترچه به پایگاه اینترنتی مؤسسه خیریه نیک‌گستر وصال به آدرس «vesalngo.ir» و موسسه فرهنگی قرآن و عترت فدک سبز طوس به آدرس«fadakesabz.ir» مراجعه فرمایید.

[2]- احتجاج طبرسی،ج2،ص495.

[3]- بقره، 152.

^[4]- بحارالانوار، ج 52، ص 140.

^[5]- کمال الدین،‌ ج۲، ص۴۰۹.

^[6]- کمال الدین، ج1، ص278.

^[7]- الکافی، ج1، ص179.

^[8]- الإحتجاج طبرسي، ج‏2، ص497.

^[9]-  بحارالانوار، ج 66، ص 313، ح 7.

^[10]- بحارالانوار، ج 81، ص 258.

^[11]- بحارالانوار، ج 104، ص 296، ح 17.

^[12]- مقتل الحسين خوارزمى، ج 2، ص 6 ـ 8؛ بحارالانوار، ج 45، ص 8 ـ 10.

بسم الله الرحمن الرحیم

السلام علیک یا اباصالح المهدی ادرکنی

فهرست

2. امام زمان علیه السلام کیست؟ (2)

4. وظایف منتظران (2) 

6. سوالات آشنایی (2)

7. معرفی کتاب...

8. چگونگی یاری امام زمان علیه السلام

10. موانع ظهور حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف

11. ادعيه به نام حضرت مهدي عجل الله فرجه الشریف(دعاي غريق)

12. جهان قبل از ظهور 

14. سبك زندگي مهدوي علیه السلام 

16. منابع.

امام زمان عجل الله فرجه الشریف کیست؟ (2)

امام زمان، حضرت حجت بن الحسن المهدی ارواحنا فداه دوازدهمین پیشوای شیعیان و آخرین حجت الهی بر روی زمین است. آن حضرت در سحرگاه نیمه شعبان سال 255 قمری در شهر سامرا دیده به جهان گشودند. ایشان یگانه فرزند امام حسن عسکری علیه السلام یازدهمین امام شیعیان هستند و مادر گرامی امام زمان، شاهزاده‌ای رومی به نام «نرجس خاتون علیها السلام »  است كه از طرف پدر، نوه قیصر روم شرقی و از طرف مادر از نوادگان شمعون الصفا؛ وصی حضرت عیسی علیه السلام بوده است.

نام اصلی امام زمان «محمد» و کنیه مبارک‌شان «ابوالقاسم» است. بنابراین آن حضرت هم نام و هم کنیه پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم هستند. القاب معروف ایشان خاتم الاوصیاء، منتظَر، حجت، صاحب الامر، صاحب الزمان، بقیةالله، قائم و خلف صالح و مشهورترین لقب آن حضرت «مهدی» عجل الله فرجه الشریفاست.

امام زمان عجل الله فرجه الشریف در دورانی دیده به جهان گشودند که حاکمان ستمگر عباسی، امام حسن عسكری علیه السلام را به سامرا احضار کرده و زندگی ایشان را به منظور یافتن آخرین حجت الهی و نابودی او به شدت تحت كنترل قرار داده بودند؛ دلیل آن روایات متعددی بود که مهدی موعود ارواحنا فداه را فرزند امام عسکری علیه السلام معرفی می­کردند. از این­رو تولد آن حضرت، مانند ولادت حضرت موسی علیه السلام و حضرت ابراهیم علیه السلام به­ صورت  مخفیانه و معجزه‌ آسا صورت گرفت. یعنی همان­گونه که این دو پیامبر بزرگ الهی تحت شدیدترین تدابیر امنیتی فرعونیان و نمرودیان، به اراده الهی به سلامت در کنار کاخ فرعون و نمرود متولّد شدند، حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف نیز در حالی که مأموران خلیفه عباسی، تمام وقایع خانه امام یازدهم علیه السلام را زیر نظر داشتند، بدون آن که دشمنان متوجه شوند و در کمال امنیت متولّد شدند.

پس از ولادت نیز حضرت حجت عجل الله فرجه الشریف زندگی پنهانی داشتند و از دیده‌ها مخفی بودند و امام حسن عسکری علیه السلام فرزند گرامی‌شان را، تنها در برخی از موقعیت‌های مناسب، آن هم فقط به عده‌ای از خواص شیعیان خود نشان می‌دادند و ایشان را به عنوان جانشین و امام بعد از خود معرفی می‌کردند.

سرانجام دستگاه خلافت عباسی در 8 ربیع الاول سال 260قمری، امام حسن عسكری علیه السلام را ـ در حالی که فرزند گرامی ایشان پنج سال بیشتر نداشتند ـ مسموم کرد و به شهادت رساند و از آن تاریخ به بعد، دوران امامت حضرت صاحب الزمان عجل الله فرجه الشریف آغاز گردید.

آغاز امامت امام زمان عجل الله فرجه الشریف همزمان با شروع دوران غیبت ایشان بود. غیبت به معنای زندگی پنهانی در زمین و میان مردم است به­ گونه‌­ای که برای عموم انسان‌ها ناشناخته هستند نه به این معنا که ایشان مثلا در آسمان‌ها یا کُرات دیگر زندگی  می‌کنند؛ بلکه در جامعه و میان مردم رفت و آمد دارند.

دوران غیبت امام زمان عجل الله فرجه الشریف به دو دوره تقسیم می‌شود. یک دوره غیبت کوتاه مدت که با آغاز امامت آن حضرت آغاز شد و 69 سال به طول انجامید و از آن به «غیبت صغری» تعبیر می‌شود. در این دوران شیعیان به­واسطه چهار نائب خاص به نام­های: عثمان بن سعید، محمد بن عثمان، حسین بن روح و علی بن محمد سَمُری، که از اصحاب باسابقه و مورد اعتماد امامان بودند به صورت محدود با امام ارتباط داشتند. این چهار نفر به‌مدت هفتاد سال، نیابت امام را عهده‌دار بودند و با داشتن نمایندگانی در دورترین شهرهای اسلامی، پیام‌ها، سوالات، مشکلات و خواسته‏‌های شیعیان را به امام و پاسخ‌های امام را به آنان می‌رساندند. از دیگر وظایف نایبان خاص، از بین بردن تردیدها درباره حضرت مهدیd و پنهان داشتن محل زندگی و مشخصات امام، جهت حفظ جان ایشان بود.

 دیگری دوران «غیبت کبری» یا غیبت طولانی مدت آن حضرت است که از سال 329 قمری آغاز شد و هنوز نیز ادامه دارد که در آن دیگر خبری از نائبان خاص و ارتباط با واسطه با امام به صورت عمومی نیست.

وظایف منتظران (2)

شیعیان در هر دورانی نسبت به معصوم زمان خود و امام آن دوران وظایف و تکالیفی دارند که هر کس این تکالیف را رعایت کند، به مسیر حق راه یافته و تمام امور دنیا و آخرتش به بهترین وجه سامان می‌یابد. در این زمان که ولی اعظم الهی عجل الله فرجه الشریف به دلیل رفتار مردمان از دیدگان پنهان است، وظایف شیعیان از گردن‌شان ساقط نشده؛ بلکه مضاعف گشته و نسبت به آن عزیز الهی تکالیفی دو چندان دارند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین وظایف منتظران اشاره می‌کنیم:

1. شناخت و معرفت نسبت به امام:

بر اساس روایات متعددی، ورود به صراط مستقیم و حرکت به سمت خدا جز با شناخت امام و حجت خدا ممکن نیست و اگر کسی بدون این که امام زمان خودش را بشناسد از دنیا برود، مرگش مرگ جاهلانه و همراه با نادانی خواهد بود. البته شناخت هم مراتبی دارد. مرتبه ابتدایی، شناخت تاریخی و شناسنامه‌ای امام است و مرتبه بالاتر، شناخت جایگاه، ویژگی‌های والای امام، نقش امام در عالم هستی و زندگی انسان­ها، رشد و حرکت آنها به سمت خدا است. بر شیعه لازم است که درباره این مسأله مطالعه، پرس‌وجو و تفکر کند و حتی به خود امام متوسل شود و از او بخواهد که او را در این مسیر یاری کند و بر معرفتش نسبت به این امر بیافزاید.

2. حرکت در راستای خواست امام:

امام نزدیک‌ترین مخلوق به خداوند و حجت خدا در میان سایر مخلوقاتش است و خواست او عین خواست خدای تعالی است که اگر این خواست محقق شود، بهترین حالت در هر زمینه‌ای است که بهتر از آن قابل تصور نیست. بنابراین تلاش برای تحقق خواست امام، همان انجام خواست خداست که این بالاترین عبادت و مصداق بهترین نوع بندگی خدای متعال است. از طرف دیگر تلاش برای حرکت در راستای خواست امام، لطف و عنایت ویژه الهی را شامل حال انسان می‌کند که نتیجه آن، سامان یافتن امور دنیا و آخرت انسان به بهترین وجه ممکن است.

3. انتظار امر فرج و تلاش برای زمینه‌سازی ظهور امام زمان عجل الله فرجه الشریف

مهم‌ترین دغدغه تمام انبیاء، اهل بیت علیهم السلام و اولیاء الهی و اصلی‌ترین هدف و وظیفه همه آنان در طول تاریخ، نجات انسان‌ها از هلاکت و ظلمت، و هدایت آنها به سعادت و رستگاری حقیقی در دنیا و آخرت بوده است. این مهم، اصلی­ترین خواست آنهاست و همانطور که اشاره شد، بالاترین نوع بندگی خدای متعال، تلاش برای حرکت در راستای تحقق خواست حجت و ولی خداست. مهم‌ترین خواست و دغدغه امام زمان عجل الله فرجه الشریف در این دوران تحقق امر فرج و فراهم شدن زمینه‌های ظهور مبارک ایشان است؛ زیرا که نجات انسان­ها جز با تحقق امر فرج و ظهور منجی موعود حاصل نمی‌شود. با تحقق فرج است که حکومت توحیدی عالم‌گیر می‌شود و عدل الهی در تمام عالم فراگیر می‌شود و زمینه برای رشد و تعالی معنوی توأم با سعادت و رفاه مادی به بهترین وجه ممکن برای همه انسان‌ها فراهم می‌شود و این بالاترین خواست اولیاء الهی در تمام طول تاریخ بوده است.

پس اگر بهترین و بالاترین نوع بندگی تلاش برای تحقق خواست حجت و ولی خداست و بالاترین و مهم‌ترین خواست ولی خدا و امام زمان عجل الله فرجه الشریف در این دوران و بلکه در تمام دوران‌ها، تحقق امر فرج و ظهور بوده است. واضح است که بالاترین و بهترین نوع بندگی و مهم‌ترین وظیفه شیعیان در این دوران انتظار فرج و تلاش برای فراهم شدن هر چه بیشتر زمینه‌های این امر مبارک است و هر کدام از ما باید تلاش کند تا بفهمد که چگونه و به چه وسیله‌ای می‌تواند در این مسیر قدمی هر چند کوچک بردارد و چگونه می‌تواند در این امر عظیم سهمی هر چند ناچیز داشته باشد و تمام همّ و غمّ خود را متوجه این مسأله كند و این همان است که در روایات متعددی به آن اشاره شده است که «افضل اعمال امتِ اسلام، انتظار فرج است» (بحارالانوار، ج 50، ص 318)

سوالات آشنایی (2)

❔با توجه به این که امام زمان عجل الله فرجه الشریف در حال حاضر در میان ما حضور ندارند و در غیبت به­ سر می‌برند، وجود ایشان چه نقشی در زندگی ما می‌تواند داشته باشد؟

✔ وجود امام حتی در حال غیبت، آثار و فواید بسیاری برای تمام بشریت دارد که در اینجا تنها به یکی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم. امام واسطه بین خدا و همه هستی و مهم‌ترین وسیله ارتباط با خدا است. اطاعت از امام به دستور خدای تعالی بر همگان واجب است؛Nيَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ...؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [= اوصیای پیامبر] را! M(نساء، 59) و در این امر به اطاعت، تفاوتی میان حضور و غیبت امام نیست. خدای تعالی هر خیری را به هر مخلوقی بخواهد عطا فرماید، به وسیله امام و از ناحیه امام است و غیبت و حضور امام هم تفاوتی در اصل این واقعیت ایجاد نمی‌کند.

بنابراین امام، پناه و پشتیبان ما در تمام مشکلات و صحنه‌های زندگیمان، اعم از مادی و معنوی است که این مهم‌ترین نقش امام در زندگی ماست.

در هر جنبه‌ای از زندگی، هر نگرانی و نیازی که داشته باشیم، خوب است به این نکته توجه کنیم که در عالم، شخصی وجود دارد که کلید تمام خزانه‌های غیب الهی به دست اوست و او یار و یاور بندگان و پناه بی‌پناهان است و از پدر هم به ما مهربان‌تر است؛ هیچ چیز در عالم، مانع ارتباط ما با او نیست. تنها کافی است به او توجه و توسل کنیم و نیاز خود را در هر جای عالم که هستیم، فقط به زبان بیاوریم و یقین داشته باشیم که او به اذن خدا می‌شنود، نیازمان را برآورده می­کند و بندگان را در امور مادی و معنوی یاری می‌رساند. البته باید توجه داشته باشیم که او بدون اذن خدا و بر خلاف مصالح الهی کاری نمی‌کند و درخواست‌های ما را مطابق با مصلحت ما و آن­گونه که خداوند اراده کند، برآورده می‌سازد.

معرفی کتاب

کتاب «خورشید مغرب (غیبت، انتظار، تکلیف)»

نویسنده: محمدرضا حکیمی         ناشر: دلیل­ ما – 1391 شمسی

موضوع: کتابی جامع درباره مباحث مختلف مهدویت كه با بيانى علمى و در عین حال ساده و روان نگاشته شده است. کتاب در چهارده فصل، با استناد به آيات، روايات و منابع تاريخى و تحليل آنها، سيمايى كلى از مهدى موعود عجل الله فرجه الشریف ارائه کرده است. مؤلف تلاش نموده تا مسأله مهدویت را از زواياى تاريخى، روايى، قرآنى، ملل و نحل و ادیان مختلف، عقلی و علوم تجربی مورد بحث و بررسى قرار دهد و به گونه‌ای مستدل به سوالات و شبهاتی که از سوی افراد و گروه‌های مختلف در زمینه مباحث مهدویت مطرح شده است، پاسخ دهد.

کتاب « حکومت جهانی مهدی عجل الله فرجه الشریف »

نویسنده: آیت­الله العظمی ناصر مکارم شیرازی  ناشر: نسل جوان– 1392 شمسی

موضوع: در کتاب سخن از سرنوشت و آينده بشريت است كه آيا به صلح و عدالت و آزادى می‌انجامد يا به هرج و مرج، نابسامانى‌ها، جنگ و ويرانی؟ مؤلف در کتاب با بهره‌گیری از دلائل عقلی و نقلی و تحلیلی انسان‌شناختی آينده‌اى روشن براى جهان ترسيم كرده و سرنوشت نهایی جهان را بر پایه عدل و صلح و برادرى به اثبات می­رساند که با یک انقلاب اصیل و ارزشی و معنوی محقق می­شود.

کتاب «آخرين منجی (شناخت­نامه امام مهدیf)»

نویسنده: قنبرعلی صمدی            ناشر: بنیاد فرهنگی مهدی موعود عجل الله فرجه الشریف -1393

موضوع: نوشتار حاضر، اثری جامع و فشرده پیرامون مباحث مهدویت است که با تکیه بر آیات قرآنی و روایات مهدوی، به تبیین مبانی معرفتی اندیشه‌‌ی مهدویّت پرداخته و سپس با استناد به محتوای آیات و روایات، حوادث و رخدادهای مربوط به دوران ولادت، خردسالی، غیبت و ظهور حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف را بر شمرده است.

چگونگی یاری امام زمان عجل الله فرجه الشریف  

گاهی این­گونه تصور می‌شود که وظیفه شیعه در دوران غیبت فقط این است که بنشیند و منتظر باشد تا امام زمان عجل الله فرجه الشریف تشریف بیاورند و یک‌تنه و به­صورت خارق‌العاده و معجزه‌آسا حکومت جهانی توحیدی را بر پا کنند و در این مسیر نه منتظران وظیفه‌ای در قبال یاری آن حضرت دارند و نه اساساً آن حضرت نیازی به یاری کسی دارند. این تصوّر غلطی است که با واقعیت فاصله بسیار دارد.

 برقراری توحید و عدالت و اصلاح امور جامعه به این صورت، نه با سنت ابتلاء و امتحان الهی سازگار است و نه موجب تحقق رشد و هدایتی جدی و ماندگار برای جامعه می‌شود. اگر قرار است امر فرج، بدون دخالت دیگران و تنها با تصرفات معجزه‌گونه امام عجل الله فرجه الشریف محقق شود، چرا این همه به­تأخیر افتاده است؟! اگر قرار بر چنین چیزی بود، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم به ­عنوان صاحب شریعت یا امیرالمؤمنین علیه السلام که سرسلسله ولایت و امامت بودند، به استفاده از معجزه و امور خارق­العاده برای تشکیل حکومت جهانی توحیدی سزاوارتر بودند و اهل­بیت عصمتb این­همه زجر نمی­کشیدند و مسلمانان نیز به گرفتاری­های مختلف و متعدد دچار نمی­شدند.

ائمه طاهرین علیهم السلام در روایات متعددی به مسأله نداشتن یاران حقیقی و اهمیت آمادگی و همراهی آنان اشاره کرده و این نکته را بارها به پیروان خود گوشزد نمودند که اگر به تعداد کافی یار واقعی داشتند، قیام نموده و با طاغوت مبارزه می‌کردند و یا قیام امام زمان عجل الله فرجه الشریف را به آماده شدن یاران ایشان موکول نمی­فرمودند.

زمانه امام صادقj ، دوران شکوفایی علم ایشان و آزادی نسبی امام عجل الله فرجه الشریف بود که بیشترین تعداد پیروان را داشتند، به­گونه­ای که شیعیان به ایشان پشنهاد قیام می­دادند؛ امّا نظر امام عجل الله فرجه الشریف چیز دیگری بود؛ چنانچه در روایتی به "سدیرصیرفی" یکی از یاران خود ­فرمودند: «وَاللَّهِ لَوْ کان لِی شِیعَةٌ بَعَدَدِ هذِهِ الْجَداء ما وَسَعَنِی الْقُعُودُ؛ [ای سدیر!] اگـر شـمار یـاران و پـیـروان مـن بـه­ تـعداد ایـن بـزغاله ­ها رسیـده بـود، بر جای نمی­نشستم [و قیام می­کردم].» "سدیر" می­گوید: "بعد از نماز شمردم، دیدم عدد بزغاله ها 17 تا است."⁽²⁾

به هر حال مبارزه با جبهه کفر و برقراری حکومت عدل جهانی، نیاز به یاران و انصاری دارد که بدون وجود آنها یا بدون آمادگی کامل آنها برای به دوش کشیدن این بار سنگین، قیام برای تشکیل حکومت توحیدی موفق نخواهد بود و سرّ تأخیر در امر فرج نیز همین است. بلکه حتی آمادگی این عده هم به تنهایی کفایت نمی‌کند و باید کل جامعه شیعه و بلکه کل جامعه بشری به­ میزانی، آمادگی پذیرش حکومت عدل الهی و درخواست تحقق آن را دارا باشند؛ در غیر این صورت باز هم امکان قیام پیروزمندانه وجود نخواهد داشت. البته ظهور منجی شروط و مقدمات دیگری هم دارد ولی مهم‌ترین شرط آن همین آمادگی جمعی خاص و آمادگی و اقبال عمومی در جامعه است.

حال که چنین است، در دوران غیبت چگونه می‌توان امام را یاری نمود؟ با توجه به توضیحی که گذشت، می‌توان ادعا کرد که برترین مصداق یاری ولیّ خدا در این دوران، تلاش برای زیادشدن همین آمادگی است. اولین قدم در این زمینه، تلاش هر فرد برای افزایش آمادگی شخصی است که این امر جز با رعایت تقوا و تهذیب نفس امکان­پذیر نیست. امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «هر کس مشتاق است که از اصحاب قائم ما عجل الله فرجه الشریف باشد، باید منتظر ظهور او باشد و تقوا پیشه کند و حسن خُلق داشته باشد». (بحارالانوار، ج52، ص140) پس انتظار به تنهایی کفایت نمی‌کند و برای آمادگی حقیقی، تقوا و خودسازی و کسب فضائل اخلاقی نیز لازم بوده و تلاش در این مسیر، برترین مصداق یاری ولی خدا در این زمانه است.

مرحله بعد، افزایش آمادگی و توجه جامعه نسبت به امر فرج است و هر منتظری خود را موظف به ترویج اندیشه مهدویت در جامعه بداند و تلاش کند تا تقوا، توجه و خواست عمومی در جامعه نسبت به ظهور افزایش یابد. هر تلاش و کوششی در این زمینه بالاترین مصداق یاری ولی خدا خواهد بود.

موانع ظهور حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف

چرا با وجود گذشت 12 قرن از دوران غیبت و این همه دعا و تضرع و درخواست منتظران به درگاه الهی، باز هم ظهور امام زمان عجل الله فرجه الشریف محقق نگردیده است؟!

در پاسخ باید گفت: این امر نشان‌دهنده وجود موانعی است که علی­رغم فراهم بودن برخی اسباب و مقدمات، وجود این موانع باعث شده تا فرج محقق نشود و ظهور به تأخیر بیفتد. با توجه به آنچه که در بحث یاری امام زمان عجل الله فرجه الشریف گفته شد، ظاهراً جدی‌ترین مانع ظهور حضرت حجت عجل الله فرجه الشریف عدم آمادگی لازم برای پذیرش ولایت و حکومت آن حضرت در میان انسان‌ها است. درست است که عده زیادی قرن‌هاست که به درگاه الهی دعا و تضرع داشته‌اند و ظهور آن منجی عدالت‌گستر را عاجزانه از خدا درخواست کرده‌اند، اما ظاهرا این درخواست به آن میزانی که باید جدی و واقعی نبوده یا تعداد کسانی که واقعا خواهان این امر بوده‌اند، تا کنون به آن عددی که باید نرسیده است.

هر گناه و هر صفت ناپسندی چه به صورت فردی و چه به صورت جمعی، مانعی برای فرج و ظهور است و باعث کاسته شدن درخواست و تمایل نسبت به حاکمیت خوبی‌ها و پاکی‌ها و از میان رفتن حاکمیت پلیدی‌ها و آلودگی‌ها، هم در فرد و هم در جامعه می‌شود و از اراده فردی و جمعی نسبت به مبارزه با جبهه کفر و نفاق و تزویر و تلاش برای تحقق دولت عدالت‌گستر مهدوی می‌کاهد.

پس بر هر منتظر مهدی‌باوری لازم است که بکوشد تا موانع ظهور مولایش از جمله گناهانی که به­ صورت آشکارا انجام می­دهد و یا به­صورت پنهانی به آن مشغول است و یا اعمال زشت و ناپسندی را که به صفتی از صفات او تبدیل شده است (مانند دروغ­گویی، رباخواری) را در درون خود و جامعه‌اش بشناسد و برای از میان بردن آن موانع، ابتدا در خودش و سپس در اطرافیان و دوستان و عزیزانش و بلکه کل افراد جامعه تلاش نماید.

ادعيه به نام حضرت مهدي عجل الله فرجه الشریف (دعاي غريق)

یکی از دعاهایی که در این عصر و زمانه­ی فتنه و آشوب، خواندنش بسیار سفارش شده «دعای غریق» است؛ دعایی از امام صادق علیه السلام برای حفظ ايمان در زمان دوری از امام معصوم علیه السلام و در امان ماندن از خطر شبهات و فتنه‌هاي آخرالزمان!

عبدالله بن سنان، یکی از یاران امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که روزی آن حضرت خطاب به ما فرمودند: «به زودی شبهه‌ای به شما روی خواهد آورد؛ در حالی که نه نشانه‌اي خواهید داشت که آشكار باشد و به وسيله آن هدايت يابيد و نه امامی که شما را هدایت کند. تنها کسانی از این شبهه نجات خواهند یافت که دعای غریق را بخوانند. گفتم: دعای غریق چگونه است؟ فرمود: می‌گویی:

«یا اللهُ یا رَحمنُ یا رحیمُ یا مُقَلِّبَ القُلُوبِ ثَبِّت قَلبِی عَلی دِینِکَ؛

ای خدا! ای بخشنده! ای بخشایشگر! ای کسی که قلب‌ها را دگرگون می‌سازی! قلب مرا بر دینت پایدار فرما» و من هم گفتم: «یا الله یا رَحمنُ یا رحیمُ یا مُقَلِّبَ القُلُوبِ و الابصار ثبِّت قَلبِی عَلی دِینکَ» امام فرمود: خدای تعالی مقلّب القلوب و الابصار است؛ اما همچنان که من گفتم بگو: «یا مُقَلِّبَ القُلُوبِ ثَبِّت قَلبِی عَلی دِینِکَ» (كمال‌الدين و تمام‌النعمه، ج 2، ص 351)

جهان قبل از ظهور

در منابع اسلامی، روایات متعددی از اهل بیتb نقل شده است که در آنها مجموعه‌ای از پیشگویی‌ها و اطلاعات در مورد ویژگی‌های آخرالزمان و وضعیت جهان در آستانه ظهور بیان شده است. مجموعه این پیشگویی‌ها و اطلاعات، تصویری نسبتاً روشن و واضح از جهان قبل از ظهور در اختیار ما قرار می‌دهند که گستره‌ی آن تقریبا تمام ابعاد حیات بشر در این دوران را در بر می‌گیرد.

بخشی از این علائم و پیشگویی‌ها سال‌ها و گاه دهه‌ها است که به وقوع پیوسته‌اند و عجیب آن­که تحقق آنها حتی در جزئیات، کاملاً مطابق با آن چیزی است که در روایات آخرالزمانی بيان شده است! گویی این روایات، نه پیشگویی‌هایی مربوط به 13 یا 14 قرن قبل، بلکه گزارش‌هایی از سوی کسی هستند که در همین دوران زندگی می‌کند و به چشم خود این وقایع و پدیده‌ها را دیده و خودش در بطن آنها قرار دارد و اکنون به­ صورت زنده آنها را برای مخاطبينش گزارش می‌کند!

از جمله مسائلي كه در روايات آخرالزماني به آن پرداخته شده است، ویژگی‌های مردم اين دوران و شیوه زندگی و رفتار و اندیشه آنان است. بخشي از اين روايات بشارت‌دهنده هستند و احوال مردماني را بيان مي‌كنند كه در دوران وانفساي آخرالزمان دين خود را حفظ مي‌كنند و بر صراط مستقيم پايدار مي‌مانند. اما بخشي از روايات هم بيم‌دهنده هستند و در آنها از زشتی‌ها، ناراستی‌ها، بدعت‌ها، انحرافات و كژي‌هاي مردمِ آخر الزمان سخن به­میان رفته است. از جمله اين روايات، روايت مفصّلي از امام صادق علیه السلام است كه در آن ویژگی‌هایی هراس‌انگیز را برای مردمانِ آخرالزمان برشمرده‌اند که در اينجا بخشي از آن را نقل مي‌كنيم.

حضرت در توصيف عادات و خوي‌ مردمان دوران آخرالزمان مي‌فرمايد:

• [دستورات] قرآن کهنه می‌شود و کسی تمایل به تلاوت آن ندارد و آیاتش طبق دلخواه توجیه می‌شود!
• اهل باطل بر اهل حق برتری می‌جویند!
• شر و بدی آشکار می‌شود و از آن نهی نمی‌شود و اهل شرّ را معذور می‌دانند!
• فسق و گناه آشکار می‌شود!
• مردان به مردان و زنان به زنان اکتفاء می‌کنند (همجنس‌بازی در بین مردان و زنان رایج می‌شود)!
• ربا آشکار می‌شود و بر آن سرزنش نمی‌شود!
• مؤمن سکوت می‌کند؛ چرا که کسی سخنش را نمی‌پذیرد. اما فاسق دروغ می‌گوید و کسی دروغش را رد نمی‌کند!
• کوچک‌تر بزرگ‌تر را خوار می‌شمارد و تحقیر می‌کند!
• هر کس را به کارِ بدي بستایند، خندان و خشنود می‌شود و اعتراضی نمی‌کند!
• پیوندهای خویشاوندی بریده می‌شود!
• مردم چون تلاش شخص مؤمنی را می‌بینند، از کوشش او به خدا پناه می‌برند (تلاش و جدیت در تقوا و بندگی خدا را حماقت و افراط و بی‌خردی و امثال آن می‌انگارند)!
• کافر به­خاطر آن­که مؤمنین را دچار سختی‌ها و گرفتاری‌ها می‌بیند، خوشحال است و از اینکه در روی زمین فساد و تباهی می‌بیند، شاد است!
• شراب را آشکارا می‌نوشند و آنان‌که از خدای عزّوجلّ نمی‌ترسند، برای نوشیدنش گرد هم می‌آیند!
• کسی که امر به معروف‏ می‌کند، خوار است و فاسق در آنچه خدا دوست ندارد، نیرومند و مورد ستایش است!
• ... (الکافی، ج8، ص37 – 38)

سبك زندگي مهدوي عجل الله فرجه الشریف

«سبك زندگي مهدوي عجل الله فرجه الشریف» به معناي شيوه‌‌اي از زندگي است كه با محوريت وجود مهدي موعود عجل الله فرجه الشریف و باور به آن بزرگوار شكل گرفته باشد. سبك زندگي مهدوي به این معناست که اعتقاد به مهدي موعودd را تبديل به شيوه و روش اصلي زندگي خود كنيم و تمام فعاليت‌هاي خود را ناظر به اين اعتقاد جهت بدهيم.

مهم‌ترين مؤلفه در سبك زندگي مهدوي، مسأله موعودباوري و انتظار فرج مهدي موعود عجل الله فرجه الشریف است؛ انتظار ظهور منجيِ عدل‌گستري كه مي‌آيد و بشريت را از تمام بدبختي‌هايش رهايي مي‌بخشد و عالم را تبديل به گلستان مي‌كند. سبك زندگي مهدوي يعني زندگي متنظرانه؛ يعني همه چيز انسان در راستاي انتظارِ تحقق چنين امر عظيمي جهت پيدا كند؛ يعني انتظار فرج، تبديل به مهم‌ترين مسأله در زندگي انسان بشود و تمام تلاش و فعاليت انسان رنگ انتظار به خود بگيرد.

اگر بخواهيم كمي كاربردي‌تر اين مسأله را بيان كنيم، بايد بگوئيم سبك زندگي مهدوي يعني هر كاري را كه مي‌خواهيم انجام بدهيم، با توجه به مسأله فرج و توجه به نقش و تأثيري باشد كه آن كار در راستاي فرج دارد. انسان مهدي‌باور در برنامه‌ريزي و تعيين سبك زندگي خود اولاً بررسي مي‌كند كه از مجموعه فعاليت‌هايي كه در زندگي روزمره‌اش انجام مي‌دهد، كدام يك در راستاي امر فرج و تسريع آن نقش مهم‌تري را ايفا مي‌كند و اولويت‌هاي زندگي خود را با توجه به اين ملاك تعيين مي‌نماید و نقشه راه و مسير كلي زندگي‌اش را بر اين اساس ترسيم مي‌كند. در مرحله بعد نيز به سراغ هر بُعد از ابعاد زندگي خود كه مي‌رود و قصد انجام هر فعالیتی را که دارد، تمام تلاشش اين است كه آن فعاليت را به گونه‌اي سامان دهد كه بهترين و بيشترين تأثير را در تسريع و تعجيل امر فرج داشته باشد.

ممكن است اين پرسش براي کسی ايجاد شود كه معناي این سخن، تعطيل شدن تمام زندگي و فعاليت‌هاي روزمره انسان مهدي‌باور است و او باید تنها به ­دنبال تلاش براي زمينه‌سازي امر فرج باشد!

در پاسخ بايد گفت چنين نيست و سبك زندگي مهدوي مستلزم تعطيل كردن فعاليت‌هاي عادي زندگي نيست. نکته کلیدی در این زمینه، «جهت بخشي» به فعاليت‌های روزمره زندگی در راستاي امر فرج و ظهور منجي منتظَر است. مثلا انسان مهدي‌باور مانند ديگر انسان‌ها براي كسب درآمد و امرار معاش شغلي انتخاب مي‌كند و به كاري مي‌پردازد. اما تمام تلاش خود را در انتخاب شغل و نحوه پرداختن به آن با به کار می­بندد تا به­گونه‌اي عمل نماید كه فعاليت‌هاي اقتصادي‌اش بهترين و بيشترين تأثير را در راستاي تعجيل امر فرج داشته باشد. همان­طور كه در ازدواج و انتخاب شريك زندگي نيز همين معيار را در نظر مي‌گيرد و هدفش از ازدواج در عين كسب آرامش و ارضاء نيازهاي زناشويي و ....، تشكيل خانواده‌اي مهدوي و تربيت فرزنداني است كه سربازان جبهه مهدوي و زمينه‌سازان ظهور منجي باشند.

يا مثلا هر انسان دين‌باوري بخشي از زمان خود را به عبادت و انجام مناسك ديني مي‌گذراند. اما اين اعمال مي‌تواند به نيت‌هاي مختلفي انجام شود و اهداف متعددي در آنها لحاظ شود. انسان دين‌باوري كه سبك زندگي‌اش مهدوي قرار داده، در انجام فعاليت‌هاي عبادي‌اش، نیّت­هایی را در نظر مي‌گيرد كه بيشتر رنگ‌وبوي انتظار و موعودباوري داشته باشند. مثلا سفر زيارتي‌اش را به نيت‌هايي نظير تعجيل امر فرج حضرت مهديd، يا رفع موانع فرج آن حضرت، يا فراهم شدن زمينه‌هاي فرج آن حضرت، يا فزوني روزافزون قوت و قدرت كساني كه در راستاي تعجيل امر فرج تلاش مي‌كنند، يا دفع خطرات از اين افراد و امثال اين نيّات انجام بدهد.

تلاش براي زندگي كردن به سبك مهدوي بالاترين مصداق بندگي خداي تعالي بوده زیرا که از بهترین وجوه اطاعت و یاری ولیّ خداست و همان­گونه كه در بحث وظايف منتظران گفته شد، لطف و عنایت ویژه الهی را شامل حال انسان می‌کند و باعث می‌شود تا امور دنیا و آخرت انسان به بهترین وجه ممکن سامان پیدا کند.

منابع

[1]- اثباه الهداه، ج 5، ص 108 و 207 و 346؛ الملاحم و الفتن، ص 48 و 60 و 140.

2- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، مکتبة الصدوق، چاپ دوم، 1381 ه. ق، ج 2، ص 242؛ بحار الانوار، ج 47، ص 372 - 373.

• ابن طاووس، على بن موسى،‏ الملاحم و الفتن يا فتنه و آشوب­هاى آخرالزمان‏، (مترجم نجفى، محمد جواد)، تهران، اسلامیه، بی‌تا.
• حر عاملى، محمد بن حسن‏، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات‏، بیروت، اعلمی، 1425ق.
• شیخ صدوق، محمد بن علی، كمال‌الدين و تمام‌النعمه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1395ق.
• کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
• مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.